A Vitamini

Nedir?

A vitamini vücudun genel işleyişinde kritik rol üstlenen, yağda çözünebilen ve besinlerde doğal olarak bulunan bir vitamindir. 

A vitamini her ne kadar tek bir vitamin olarak bilinse de aslında; başta retinol ve retinil esterler olmak üzere yağda çözünen bir grup retinoidin adıdır [1].

Ne İçin Kullanılır?

A vitamini hücre büyümesini ve farklılaşmasını destekleyerek kalbin, akciğerlerin, gözlerin ve diğer organların normal oluşumunda ve bakımında, bağışıklık fonksiyonunda, hücresel iletişimde, büyüme, gelişmede ve üreme sisteminde rol oynar [2, 3].

A vitamini eksikliği olan popülasyonlarda (yetersiz beslenme veya tütün kullanımından kaynaklanan), A vitamini takviyesinin kanser vakalarını azaltmada etkili olduğu görülmüştür. Beta-karotenin, retinolün metabolik kaynağı olarak hizmet etmenin yanı sıra, diğer diyet karotenoidleriyle birlikte, DNA hasarına neden olan serbest radikallerin seviyelerini azaltarak kanseri önleyebilen antioksidanlar olarak da işlev gördüğü düşünülmektedir [4].

Kronik A vitamini eksikliği aynı zamanda anormal akciğer gelişimi, solunum yolu hastalıkları (pnömoni gibi), artan anemi ve ölüm riskiyle de ilişkilendirilmiştir [5, 6, 7].

A Vitaminin başlıca görevlerinden biri görme ile ilgilidir. Korneanın korunmasına yardımcı olduğu için iyi görme yetisi açısından önemlidir. Retinada bulunan ve “rodopsin” adlı ışığı tanıyan proteinlere bağlanarak gece görüşü sağlar. A vitamini eksikliğinde, gece körlüğü adı verilen gece görememe sorunu oluşabilir [8, 9].

A vitamini eksikliği, korneanın çok kurumasına, gözün önünde bulutlanmaya, kornea ülserlerine, görme kaybına ve ayrıca retinada körlüğe kadar gidebilecek hasarlara yol açabilir [9].

Diğer antioksidan vitaminlerle birlikte alındığında, makula dejenerasyonuna bağlı görme kaybı riskinin azaltılmasında da rol oynayabilir. Yaşa Bağlı Göz Hastalıkları Çalışmasında, hafif veya orta düzeyde makula dejenerasyonu olan ve günlük olarak A vitamini (beta karoten), C vitamini, E vitamini, çinko ve bakır içeren bir multivitamin karışımı tüketen kişilerde altı yıllık bir süre boyunca ileri seviye makula dejenerasyonu gelişme riskinin %25 azaldığı görülmüştür [10].

Ayrıca, A vitamini ve lutein kombinasyonunun, retinitis pigmentosa (RP) hastalarında görme süresini uzatabildiği görülmüştür [11].

Referanslar

1.  Blaner WS. Vitamin A and Provitamin A Carotenoids. In: Marriott BP, Birt DF, Stallings VA, Yates AA, eds. Present Knowledge in Nutrition. 11th ed. Cambridge, Massachusetts: Wiley-Blackwell; 2020:73-91.

2.  Ross A. Vitamin A. In: Ross AC, Caballero B, Cousins RJ, Tucker KL, Ziegler TR, eds. Modern Nutrition in Health and Disease. 11th ed. Baltimore, MD: Lippincott Williams & Wilkins; 2014:260-77.

3.  Institute of Medicine. Food and Nutrition Board. Dietary Reference Intakes for Vitamin C, Vitamin E, Selenium, and Carotenoidsexternal link disclaimer. Washington, DC: National Academy Press; 2000.

4. Dawson MI. The importance of vitamin A in nutrition. Curr Pharm Des. 2000

Feb;6(3):311-25. doi: 10.2174/1381612003401190.

5.  Wiseman EM, Bar-El Dadon S, Reifen R. The vicious cycle of vitamin a deficiency: A review. Crit Rev Food Sci Nutr 2017;57:3703-14.

6.  Stevens GA, Bennett JE, Hennocq Q, Lu Y, De-Regil LM, Rogers L, et al. Trends and mortality effects of vitamin A deficiency in children in 138 low-income and middle-income countries between 1991 and 2013: a pooled analysis of population-based surveys. Lancet Glob Health 2015;3:e528-36.

7.  Timoneda J, Rodriguez-Fernandez L, Zaragoza R, Marin MP, Cabezuelo MT, Torres L, et al. Vitamin A deficiency and the lung. Nutrients 2018;10:1132.

8.  Stevens GA, Bennett JE, Hennocq Q, Lu Y, De-Regil LM, Rogers L, et al. Trends and mortality effects of vitamin A deficiency in children in 138 low-income and middle-income countries between 1991 and 2013: a pooled analysis of population-based surveys. Lancet Glob Health 2015;3:e528-36.

9.  Bailey RL, West KP, Jr., Black RE. The epidemiology of global micronutrient deficiencies. Ann Nutr Metab 2015;66 Suppl 2:22-33.

10.  Age-Related Eye Disease Study Research Group. A randomized, placebo-controlled, clinical trial of high-dose supplementation with vitamins C and E, beta carotene, and zinc for age-related macular degeneration and vision loss: AREDS report no. 8. Arch Ophthalmol. 2001 Oct;119(10):1417-36. doi: 10.1001/archopht.119.10.1417.

11.  Berson EL, Rosner B, Sandberg MA, Weigel-DiFranco C, Brockhurst RJ, Hayes KC, Johnson EJ, Anderson EJ, Johnson CA, Gaudio AR, Willett WC, Schaefer EJ. Clinical trial of lutein in patients with retinitis pigmentosa receiving vitamin A. Arch Ophthalmol. 2010 Apr;128(4):403-11. doi: 10.1001/archophthalmol.2010.32.